Terug naar het échte Europa

Europa is niet de Europese Unie. Dat is een verwarring die ik vreemd genoeg zopas ontdekte. Europa is ook niet de negende symfonie met de Ode an die Freude en de gevleugelde woorden “alle Menschen werden Brüder”. Meestal wordt aan die vergelijking ook het begrip “vrede” gekoppeld, de broederschap tussen alle volkeren, iets wat Europeanen graag horen. Ze hadden immers talloze oorlogen, waaronder twee recente wereldoorlogen die op hun grondgebied werden uitgevochten, nog vers in het geheugen. Europa is zeker niet het vulgariserende (vulgaire?) Eurosongfestival waar slechte smaak hoogtij viert. Dit is mijn persoonlijke mening. Iedereen mag er uiteraard het zijne over denken.

Als je de geschiedenis van de EU overloopt, dan werden er geen doekjes om gewonden. Deze unie was een commerciële alliantie, met als beperkte voorlopers de EGKS voor kolen en staal en de Benelux, vergelijkbaar met de huidige handelsverdragen die douanetarieven uitschakelen. Hiermee begon de centralisatie voor West-Europa, maar in feite was ze al veel vroeger gestart.

Het grotere plaatje van de steeds verder evoluerende concentratie van macht werd me aangereikt door een Franse doctor in de rechten, Valérie Bugault, die zich al een tijd verdiept heeft in economie en geopolitiek, je weet wel, die eeneiïge tweeling die ons leven orkestreert. Onder de overvloed aan Engelstalige maatschappijkritische communicatie vergeet je al snel dat we ook Europese dwarsdenkers hebben. Je mag zelfs vermoeden dat onze intelligentsia kan terugvallen op een langere en meer gedegen ervaring dan hun peers uit de nieuwe wereld. ‘Europa is de oude wereld’ zei wijlen Rumsfeld ooit, waarmee hij bedoelde dat ons werelddeel passé was. Alles zou nu van het oosten komen, volgens hem, en hij lijkt daarin gelijk te krijgen. Ten minste als het dat laatste grote wapenfeit betreft, het virus, want dat kwam via officiële kanalen nu toch uit Wuhan. Grapje.

Valérie Bugault ziet het verval van Europa voornamelijk beginnen in de 19de eeuw, op het moment dat een aantal Angelsaksische bankiersfamilies de macht grijpen. Daarvoor had je de adel en de kerk, die mekaar controleerden. Die machten werd overgenomen door de financiers, met dat verschil dat de morele autoriteit die bij de religies lag vervangen werd door een pragmatische economische realiteit. En ja, in zaken tellen geen ethische overwegingen. ‘Dat is niet immoreel, maar amoreel’ zei Tim Bell, de kleurrijke reclameman die Margaret Tatcher aan de macht bracht. Zijn campagne voor Zuma in Zuid-Afrika, waarbij hij amoreel rassenhaat aanwakkerde, bracht hem toch ten val. Poetic justice, zou je kunnen zeggen. De introductie van een democratisch systeem bij afvaardiging , ook een Angelsaksisch concept, verlegt daarbij de macht van het volk naar de politiek-economische kaste. Ik geef haar gelijk. Eens in de vier of vijf jaar verplicht stemmen op een lijst personen die van hogerhand is samengesteld en dan niets meer in de pap te brokken hebben, lijkt me in strijd met de democratische principes.

Via rondetafels, Bilderberg- en WEF-conferenties, klimaatpanels, G7- en G20 bijeenkomsten en de talloze UNO-vergaderingen en ngo-evenementen worden de violen op maat van de wereldheersers afgestemd. Militaire basissen, zelfs met kernwapens en atoomonderzeeërs liggen strategisch over de hele wereld verspreid, slechts een druk op knop verwijderd van totale vernietiging. Deze gevaren worden over de hele wereld door rechtschapen mensen aangekaart. Maar omdat Engels de lingua franca geworden is, vergeten we soms dat ook dichtbij erg nuttige informatie beschikbaar is. In Frankrijk – ik prijs me gelukkig dat ik die taal op school heb geleerd en ze genoeg beheers om mensen als Valérie Bugault te begrijpen – , maar ook in Duitsland, Oostenrijk, Italië, Spanje, Tsjechië en noem maar op. Hun boeken worden meestal niet vertaald, zodat je op de originele versie bent aangewezen. Europese talen leren, vooraleer je aan Chinees of Japans begint, is daarom erg belangrijk.

In Nederland is er bij voorbeeld filosoof Tom Zwitser, die tegelijk uitgever van dergelijke boeken werd. Zelf schreef hij in 2017 het boek “Permafrost” dat dezelfde geopolitieke thema’s bespeelt als die bij Valérie Bugault aan bod komen. Ook de titel is erg illustratief voor de situatie waarin onze wereld zich bevindt: het kolkt en brandt onder de oppervlakte, bedekt met laag ijskoud bedrog die op elk moment kan openbarsten.

Zopas zag ik de film “Cry Freedom” terug, op DVD uiteraard, met een piepjonge Denzel Washington als Steve Biko zag en Kevin Kline, de hoofdredacteur die later moet vluchten met het manuscript over zijn leven, ideeën en vroegtijdige dood na arrestatie door de politie. Iets wat deze activist in het Zuid-Afrika van de apartheid zei, leek me heel toepasbaar op nu. Het zei dat echte verandering langzaam gaat en begint in het denken van de mensen. Ik volg hem hierin. Revoluties zijn net als oorlogen een laatste redmiddel. Een overwinning die op bloed en tranen steunt zal nooit een oplossing brengen. De mindset van de burgers en vooral de politici moet veranderen. Groene ministers van energie die fossiele gascentrales willen bouwen en daarvoor advocaat voor Gazprom waren zouden zelf moeten beseffen dat zoiets niet kan. Duitse premiers die sinds jaren lid zijn van het VS-vehicle, de Atlantik Brücke, en dan goedkoop gas uit Rusland tegenhouden, eveneens. Laten we nog aannemen dat ze te goeder trouw zijn, dan nog wekt het een schijn van belangenvermenging.

Door globalisering en centralisatie is al zoveel talent, traditie, vakmanschap, ervaring en culturele diversiteit in Europa verloren gegaan. Want laten we wel wezen, België bezit niets meer, geen steenkool, geen gas, geen olie, geen zeldzame mineralen. Het enige dat we bezitten zijn onze talenten, onze grijze cellen en de kennis die onze voorouders hebben opgebouwd. Die Europese en nationale soevereiniteit moeten we koesteren. “Ni dieu, ni maître” liet Hugo Claus, een van onze grootste schrijvers en die van o.m. “Het verdriet van België”, op zijn graf zetten. Het is symbolisch dat deze stelling tijdens de coronagekte nog het best door de Brusselaars wordt opgevolgd. Ze ontzeggen zich nog liever de sportclub, de bioscoop, de dancings en andere geneugten dan zich te onderwerpen aan een afgedwongen vaccinatie. Maar ja, was Brussel vroeger ook al geen vrijhaven voor poètes maudits en andere vrijdenkers? Respect.