PANDEMONIUM
Of de teloorgang van het sprookjesparadijs (deel 21)
De elektrische gitaar van Bob
Toen Bob Dylan in 1965 op het Newport Folk Festival op het podium verscheen met een elektrische gitaar stond zijn hele fanclub op stelten. Dat kon toch niet, iemand die zo nauw verweven was met de puurheid van de Amerikaanse folk en de integriteit van de protestsong, kon zich toch niet overgeven aan zielloze techniek. Hij werd uitgejouwd door de menigte en moest van lieverlee wegvluchten, maar niet nadat hij toch een deuntje op een oude akoestische gitaar had gespeeld. Virtuozen op elektrische gitaren zoals Jimi Hendrickx en Mark Knopfler bewezen het tegendeel, dat een elektrische gitaar wel bezielend kan klinken, maar het geeft wel aan hoe voorzichtig mensen vroeger met innovaties omgingen. Niet voor niets kent de vinylplaat momenteel een groeiend succes. Is het niets meer dan vasthouden aan het vertrouwde of gewone, of is het iets meer?
Ik herinner me nog hoe sommige kinderen in mijn klas geen tv in huis mochten hebben van hun ouders, omdat ze vreesden dat die dan te veel voor de buis zouden zitten. Er werd toen nog veel buiten geravot, gelezen, theater gespeeld op school buiten de uren en gezelschapsspelletjes gespeeld met het hele gezin. Misschien waren sommige ouders zo principieel omdat ze aanvoelden dat het opdringerige en verslavende scherm het gezinsleven zou verstoren. Maar na verloop van tijd veranderde dat. Op school werd de televisie gebruikt voor de educatieve uitzendingen en af en toe eens een door de filmkeuring geraakte speelfilm. Zo werden de kinderen als het ware “gegroomd” om tv te kijken. Ook de volwassenen werden erdoor opgevoed. Als je de coronapraatjes al betuttelend vindt, dan moet je eens naar die oude programma’s kijken. Je lacht je een kriek. Meestal gingen de vaders echter eerst overstag, nadat de voetbalmatchen van het nationale elftal op het scherm verschenen. België-Holland was een topper. En zo ging de zondagse match van de lokale voetbalclubs, waar volledige gezinnen met vrouw en kinderen naar gingen kijken, volle tribunes in de kleinste dorpen, ook ter ziele. Nieuwe technologie is nooit vrijblijvend. De rekenmachine heeft ons vermogen tot hoofdrekenen vermindert. Het toetsenbord zorgt ervoor dat we niet meer kunnen schrijven. Wie leert nog schoonschrift in het eerste leerjaar? De computer brengt mee dat we ons geheugen niet meer oefenen. De smartfoon met de talloze apps zorgt ervoor dat we niet meer om ons heen kijken, geen praatjes meer maken met mensen die we toevallig ontmoeten, de vogels niet meer horen of de regen die op de straatstenen drupt. We worden afhankelijk van machines die we zelf niet kunnen controleren, of van experts die ons kunnen wijsmaken wat ze willen. We eten voedsel dat ver van ons bed wordt gemaakt en buiten elke controle van onszelf valt.
Dat deze voortschrijdende onwetendheid en onhandigheid gevaar oplevert, bewijst de opmars van ziekten die vroeger zeer zeldzaam waren. De intolerantie voor gluten in brood en pasta is er daar een van. In een recente Arte-reportage werd dit fenomeen onderzocht en hoewel het door de betrokkenen zal tegengesproken worden, zoals gebruikelijk, zijn er goede redenen om aan te nemen dat nieuwe industriële technieken weer maar eens aan de basis van de ellende liggen. Wie in een landeljike streek leeft heeft wellicht al opgemerkt dat het gedaan is met hoge, wiegende korenvelden van goud. De korenaren zijn nu kort en overal even laag, een uniformiteit die kenmerkend is voor gemanipuleerde gewassen. Nu kunnen vierkante tomaten, – makkelijker te verpakken en transporteren –, op het eerste gezicht geen kwaad, maar bij de overstap naar de nieuwe, korte graansoorten is deze wijziging misschien niet zo onschuldig. Onderzoek heeft immers uitgewezen dat deze variëteit moeilijker verteerbaar is en dus glutenintolerantie in de hand kan werken. Als dat nog onschuldig is, komt er echter een veel nijpender probleem om de hoek kijken. En je houdt het niet voor mogelijk, maar het is die veelbesproken vijand van mens, dier en plant, jawel, het glyfosaat, blijkbaar nog steeds alive and kicking. Onderzoeken hebben uitgewezen – en deze werden uitgevoerd door gerenommeerde proffen van MIT en Harvard o.m. – dat deze stof nog meer dan vroeger wordt aangetroffen in onze voeding en in het menselijk lichaam. Risico op kanker, autisme, alzheimer en wat al niet passeren de revue. En hoe komt dat? Blijkbaar wordt dit wondermiddel nu ook gebruikt om harde tarwe in koudere streken te kunnen telen. Slechts enkele weken voor de oogst worden de uitgestrekte velden overvloedig met glyfosaat door vliegtuigjes besproeid. De harde tarwe wordt vooral in pasta gebruikt, een Italiaans ingrediënt dat over heel de wereld steeds populairder wordt. In de documentaire zagen we een Siciliaanse ambachtelijke boer die naar een voorbijrijdend containerschip keek vol Deense harde tarwe, zo goedkoop dat hij er met zijn eerlijke producten niet meer tegenop kon. Met de groeten van de Europese Unie, die bepaalde dat glyfosaat niet kankerverwekkend is en dus toegelaten. Het is steeds hetzelfde afgedreunde verhaal. Al jaren geleden zag ik eenzelfde fragment, maar nu met een Griekse boerin die haar olijven aan de straatstenen niet meer kwijt kon vanwege goedkope buitenlandse invoer uit industriële boomgaarden. Ze leefde dan maar van de Europese steun, noodgedwongen. Wat moeren we denken van politici die ons potentieel gevaarlijke stoffen laten innemen en toch beweren dat ze ons willen beschermen? Het is de dubbele moraal die ze hanteren die alles ongeloofwaardig maakt.
Kijken we naar de hot items: het virus en het milieu. Waarom wordt dat virus plots veel belangrijker dan de andere gevaren die ons bedreigen? Waarom is men zo zeker dat vaccinatie het beste is terwijl men tegelijk beweert het virus nog niet te kennen? Waarom blijft men vasthouden aan dezelfde maatregelen terwijl men ziet dat het niets uithaalt? Je zou toch denken dat bij een virus waarover zoveel verwarring en onzekerheid heerst, dat men alle opties zou overwegen. Maar nee, blijkbaar is het blind vertrouwen op de farmaceutische sector de enige oplossing. Is dit een wijze oplossing? Nee, want net zoals in andere industriële sectoren is dit een commerciële bedoening, waarbij de gezondheidsgevolgen voor de mensheid slechts in heel uitzonderlijke en schaarse gevallen overwogen worden, dus als het echt anders kan, zoals bij softenon, oxycontin en talloze andere. Dit gebeurt dan nog na langdurige processen en zeer veel schade met dodelijke afloop of levenslange invaliditeit tot gevolg. Al de andere medische mislukkingen blijven ongestraft, vooral omdat het zeer moeilijk is om op een juridisch aanvaarde manier oorzaak en gevolg aan te tonen. Hierbij is het interessant om aan te stippen dat patiënten in de VS niet tegen de farmabedrijven kunnen procederen als het om vaccinatie gaat. In Europa kan het wel, maar dan draait de staat voor de schadevergoeding op en zoals u weet is de staat de belastingbetaler. Fijn geregeld.
Uiteraard zijn onze politici niet de enige boosdoeners. Ik zou zeggen dat ze onze medeslachtoffers zijn van de reusachtige inktvis, “la piovra”, waarbij de kop alle grote industriële corporaties – het zijn er niet zoveel – bevat. De handel heeft altijd een grote rol gespeeld in de politiek. Wie de maag van de mensen vult blijft aan de macht. Maar omdat macht zo bang is om zijn macht te verliezen, wordt altijd naar meer macht gestreefd tot er niets anders meer overblijft. Met de neoliberale koers en de bijhorende deregulering werden alle remmen losgegooid, zodat we nu bijna een “point of no return” hebben bereikt. Chaos en wetteloosheid loeren om de hoek. Dat zie je nog het best aan de opstanden in de Amerikaanse steden en het brutale politiegeweld met de dood van vooral zwarte mannen tot gevolg. Laatst hoorde ik nog een activiste van Black Lives Matter aan het woord en het viel me op hoe ze al de schuld bij de politie legde. Maar de militarisatie van de politie en de brutaliteit waarmee sommige agenten te werk gaan is toch iets dat door de staat georganiseerd/getolereerd wordt. De politie met zijn rubberkogels, waterkanons, peppersprays en gepantserde overvalwagens is steeds meer een ordestrijdmacht geworden tegen de eigen bevolking. Met elke gewonde of dode activist, met elke winkel die afbrandt, escaleert het geweld. Ik vermoed dat zoiets niet toevallig is. Het drijft immers een klif tussen de bevolking en de ordetroepen, een techniek die in elke dictatuur toegepast wordt. Want als de soldaten aan de kant van het volk gaan staan is het gedaan met het regime. De meeste activisten zijn te fatsoenlijk om kwaad opzet te vermoeden. Ze denken dat ze met protesteren op straat en kritische podcasts en websites hun regering kunnen overtuigen. Ze weten niet dat ze met het slechtste van het slechtste in de mens te doen hebben. En daarmee bedoel ik niet de politici, maar de poppenspelers die in het verborgene huizen. Want tussen het volk en haar verkozenen – of moeten we aangestelden zeggen? – wordt een even grote kloof geschapen. Zij zijn het die mensen verbieden om te reizen, naar festivals en bioscopen te gaan, hun stamcafé te bezoeken, naar zee te trekken, of naar hun favoriete voetbalstadion. Zij zijn het die de horeca en het klein- en middelgroot bedrijf aan de rand van het faillissement brengen, jobs vernietigen, scholen en rusthuizen sluiten enz. enz. De burger zal immers moeilijk kunnen begrijpen dat ze niet zo gegijzeld worden als hijzelf. In dezelfde Arte-docu over gluten werd dat principe haarfijn uitgelegd. Eerst wordt door een internationale instelling, waarin mensen zetelen die niet democratisch verkozen zijn en banden hebben met de industrie, een niet bindend (sic!) verdrag opgesteld dat door een meerderheid van de landen aanvaard wordt. Daarna schrijven de betrokken industriële lobby’s de wetgeving, die dan in het geval van Europa, na stemming in het parlement aanvaard wordt. In het geval van het kankerverwekkende aspect van glyfosaat gebeurde dit nadat het bevoegde Europese instituut beslist had dat deze link (waar hebben we dat nog gehoord?) niet bewezen was, die op basis van onderzoek door de industrie zelf, uiteraard niet peer-reviewed. De vraag om onafhankelijke onderzoekers aan te stellen werd geweigerd. Eens wet worden internationale handelsverdragen, zoals CETA, afgesloten. Dit zet dan de deur open voor alle mogelijke controversiële voedingsproducten, want als een land dwarsligt, dan vordert de fabrikant een miljardenclaim omdat hij door het wijzigen van de wet schade lijdt. Zo zie je maar, zelfs de EU en haar lidstaten zijn aan handen en voeten gebonden. Het belet niet dat in alle landen bioboeren en ambachtelijke brouwerijen en fabriekjes de kop opsteken. Ze opereren lokaal en verkleinen daardoor de afstand tussen producent en consument, iets dat de milieubeweging zou moeten toejuichen. Ook bij ons zijn er dergelijke initiatieven, boerenmarkten, biotuinen waar je zelf je groenten kunt verbouwen en bioverdeelpunten. Maar alles blijft vrij alternatief en in de supermarkten is wel de industrieel verwerkte bio in opmars, maar het aanbod verse bio blijft maar magertjes.
Deze dubbelzinnigheid wat milieu betreft werd onlangs nog aangetoond door de gigafabriek die Tesla in Grünheide bij Berlijn aan het bouwen is. Daarvoor zijn al honderden ha bos gekapt en nu zijn de werken weer stilgelegd omdat de watervoorziening voor de omwonenden in het gedrang zou komen. Cynisch detail: het bedrijf had zijn waterfactuur ook niet betaald, ondanks de miljardensubsidies die het van de Duitse overheid ontving. Zo kunnen we het ook, met andermans geld bedrijven opzetten en dan nog de facturen niet betalen. Het is de methode die veel businesstycoons toepassen, o.m. de succesvolle casino-uitbater Trump. Zijn jongere versie zei eens in een interview: ‘om een succesvol bedrijf te beginnen moet je veel geld hebben. Het doen met andermans geld is nog beter’. Je zou zo kunnen denken dat een groene gordel rond een stad als Berlijn beter voor het milieu is dan zo’n reusachtige fabriek. Net zoals lang met je ouwe dieseltje rijden ook minder milieubelastend is dan het ding te vernietigen en een elektrische wagen te bouwen, in Grünheide bv. Maar alla, het levert, pardon, het zou weer veel banen opleveren, hoewel je dat met de snel voorthollende robotisering, automatisering en A.I. nooit weet natuurlijk.
Gelukkig is er ook een lichtpuntje, in dit Duitse natuurgebied moet enkel de plaatselijke fauna – de biodiversiteit, weer een conflict- uitsterven en niet de mens. Er wonen namelijk geen etnische minderheden. Die wonen er wel in Ontario Canada, namelijk de fiere indiaan en oorspronkelijke bewoner van zowat heel Amerika, het continent, waar ze nog steeds vervolgd, gediscrimineerd en als minderwaardig beschouwd worden. In Ontario worden de heel jonge kinderen wel niet meer van hun ouders afgenomen, om ze te heropvoeden in kloosterscholen met nonnen en paters die ze wreed mishandelden en misbruikten. De massagraven duiken nog steeds op. Nu kunnen ze zich in hun reservaten à volonté laveloos zuipen en zich te goed doen aan drugs, omdat er voor deze welopgevoede en volledig geassimileerde jongeren geen toekomst is in onze vrije en vrolijke maatschappij van gelijken. Ten minste als ze het overleven. Want veel Indiaanse vrouwen verdwijnen spoorloos of worden vermoord teruggevonden. De twee Franse reporters die een indringende documentaire maakten over dit afschuwelijk fenomeen, probeerden te achterhalen waarom de plaatselijke politie zo weinig aandacht besteedde aan dit gruwelijk verschijnsel. Uit de arrogante en vooringenomen houding van deze speurders kon je al opmaken dat er niet veel resultaat kon verwacht worden. Even leek het alsof met de komst van de nieuwe premier, de proper uitziende jongeman Justin Trudeau, er eindelijk schot in de zaak zou komen. Hij verontschuldigde zich zowaar tegenover de Indianen en kreeg zelfs de veren hoofdtooi van chief opgezet. Maar zoals het altijd gaat met beloften in de politiek, bleef alles bij het oude. Toen hij hierover een vraag kreeg in het parlement, kwam het stereotiepe antwoord, dat de kolonisatie al lang voorbij was.
Ik blijf het bizar vinden dat we al die vreemde culturen, die vaak regelrecht indruisen tegen onze westerse normen en waarden, met open armen verwelkomen, terwijl de oorspronkelijke bewoners verder vernietigd worden. Niet alleen in Canada, maar ook in Australië (de aboriginals), Latijns- en Zuid-Amerika (indianen), Indonesië (papoea’s), Zuid-Afrika (pygmeeën) en uiteraard de good old US of A, worden de authentieke bewoners nog steeds geminacht en als tweederangsburgers behandeld. Hoe komt het dat een minderheid die geen enkel gevaar vormt op zo’n afschuwelijke manier wordt bejegend? Is het omdat deze mensen de echte behoeders van onze aarde zijn, die nooit meer van de natuurlijke rijkdom gebruikt hebben dan ze terug konden geven? Komt het omdat de blanke man zijn schaamte over het koloniale verleden nog steeds wil verbergen achter het ontmenselijken van zijn slachtoffer? Het verklaart echter niet de irrationele haat die de man op de straat soms manifesteert.
Ik zal het nooit begrijpen. Een ding is zeker, de natuurvolkeren passen niet bij de plannen die de nieuwe wereldorde met ons heeft. Die wil ons zo ver mogelijk van de natuur weghouden. Met behulp van een ongereguleerde technologische industrie zullen stilaan al onze noodzakelijke natuurlijke levensbronnen worden afgenomen. Deze mensen zijn zo blind en gek dat ze overwegen om de opwarming van de aarde tegen te gaan door meer bewolking of zelfs een reuzenscherm in de ruimte voor de zon te plaatsen. Met kunstmatige regenval zijn ze al langer aan het knoeien. In China o.a. waar ze giftige chemie in de lucht schieten om regenwolken te vormen. Die zorgen dan voor het nodige water om de woestijnen die door intensieve landbouw zijn ontstaan weer groen te maken. Het is achter een zaak van lange adem. Wat verminderd zonlicht kan aanrichten werd al ervaren met vulkaanuitbarstingen die het zonlicht belemmerden. Die van de Krakatau, eind negentiende eeuw, verduisterde de aarde drie jaar lang en zorgde voor lagere temperaturen, minder oogsten en hongersnoden. Het is nog een geluk dat de maffe wetenschappers hun hoogmoedige genialiteit koppelen aan verregaande onhandigheid. Kernenergie viel nog mee omdat het lokaal beheersbaar bleef, maar voor hetzelfde geld was de hele planeet verdwenen. En wat die buis van de Cern betreft, waar ze eens te meer met krachten spelen die ze niet begrijpen, is het eveneens bang afwachten. Om de gemoederen op te peppen (sarcasme!) is er het heuglijkenieuws dat er een nieuw event 21 wordt aangekondigd, deze keer gaan we experimenteren of oefenen met een wereldwijde cyberattack. Zoals we ondertussen gewend zijn werd dit feest van de technologie al meermaals aangekondigd door de “usual suspects”.Moeten we ze nog bij naam noemen? Het worden weer boeiende tijden om naar uit te kijken. Deze keer misschien niet voor het scherm, maar bij het licht van de zon en de maan. Dan toch weer wel … terug naar de natuur.
Eva Frans
